Hacia una pedagogía del fluir para la sostenibilidad de la vida
DOI:
https://doi.org/10.17979/ams.2015.02.020.1678Palabras clave:
agua, sostenibilidad, transdisciplinaridad, ecopedagogía, formación humanaResumen
Este artículo presenta la experiencia formativa del proyecto Agua como Matriz Ecopedagógica - AME desarrollado en la Universidad de Brasilia desde 2003 con un enfoque en la formación permanente de docentes de escuelas públicas del Distrito Federal. Entre 2010-2011, realizamos una investigación de campo posdoctoral en el Programa de Posgrado en Educación de la Universidad de São Paulo, con el objetivo de evaluar la metodología utilizada por el proyecto AME para la formación de formadores. La investigación involucró a 40 personas que participaron en cuatro clases de capacitación de proyectos en diferentes momentos entre 2003 - 2010 y el análisis documental de artículos y disertaciones producidos en ese período. El tema central fue develar el potencial del agua como sujeto y metáfora de la reconexión entre el individuo y su entorno, entre la persona y su universo simbólico, e indagar en los alcances del proceso de formación para sensibilizar a los actores sociales y enraizar el conocimiento. relacionado con el agua. Los resultados mostraron la relevancia de las estrategias ecopedagógicas para movilizar en las personas una relación de pertenencia anclada en valores existenciales más profundos y sostenibles. La experiencia AME confirma que los procesos educativos arraigados en contextos locales favorecen la conciencia de las personas para la gestión sostenible de sus territorios de vida, encontrando respuestas creativas ante las crisis.
Descargas
Referencias
ARDOINO, Jacques (1993). L’approche multiréferentielle (plurielle) des situations éducatives et formatives, Pratiques de Formation/Analyses. Paris: Universitté Paris 8, Formation Permanente.
BARBIER, René (2002). Pesquisa-ação. Brasília: Liber.
BOFF, Leonardo (1999). Saber cuidar. Petrópolis- RJ: Vozes.
BOLLE LE BALL, M. (1996). Voyages au Cœur des Sciences Humaines : de la reliance, tome 1 et 2. Paris: l’Harmattan, 1996.
CATALÃO, V. L. (2006). As qualidades sensíveis da água. in. CATALÃO, Vera L. e RODRIGUES, Maria do Socorro (Orgs.) Água como matriz ecopedagógica. Brasília: Departamento de Ecologia.
CATALÃO, V. L. e IBAÑEZ, Maria do S. R. (2008). Pesquisa, Ensino e Extensão com as águas e pelas águas do cerrado: o fluxo do projeto água como matriz ecopedagógica. Brasília: IX ANPED Centro-Oeste.
CATALÃO, V.M.L. E JACOBI, P.R. (2012). Água como matriz ecopedagógica: uma experiência de atividade pedagógica e sustentável. In De PAULA Jr e MODAELLI, S. (orgs) Políticas de Águas e Educação Ambiental: processo dialógicos e formativos em planejamento e gestão de recursos hídricos. Brasília: MMA/SRHU.
CATALÃO, V.M.L. (2014). Água, Educação e Culturas: redes hídricas e simbólicas na teia da vida. In História Viva: Morro do Pilar - Cultura, memória, sustentabilidade e a antecipação do futuro. Morro do Pilar - MG: Instituto Espinhaço, pp. 316-339.
GUATARRI, Felix (2005). Micropolítica: Cartografias do desejo. Petrópolis-RJ: Vozes.
JACOBI, Pedro R. (2005) Educação Ambiental: o desafio da construção de um pensamento crítico, complexo e reflexivo. Educação e Pesquisa, São Paulo, v. 31, n. 2, p. 233-250, maio/ago.
MAGALHÃES,Yara M. A (2006). Relação Ecologia e Educação Integral. In. CATALÃO, Vera L. e RODRIGUES, Maria do Socorro (Orgs.) Água como matriz ecopedagógica. Brasília: Departamento de Ecologia.
MERLEAU-PONTY,M.(1994) La phénomenologie de la perception. Paris:Galimard, edition de poche.
MATURANA R., Humberto; VARELA G., Francisco. (1995) A árvore do conhecimento: as bases biológicas do entendimento humano. Campinas: Psy II.
MORIN, Edgar. Método II: a vida da vida. Porto Alegre: Editora Sulina, 2002.
PRIGOGINE, Ilya. (2003) Criatividade na natureza, criatividade humana. in Edgard A. Carvalho e Terezinha Mendonça (Orgs). Ensaios da complexidade 2. Porto Alegre: Sulinas.
NICOLESCU, Basarab. (2000). Um novo tipo de conhecimento-transdisciplinaridade in Educação e Transdisciplinaridade. Brasília:UNESCO.
NICOLESCU, Basarab. (1999). O manifesto da transdisciplinaridade. São Paulo:Triom.
NOBRE, Antônio (2014). O futuro climático da Amazônia-Relatório de avaliação cientifica. São José dos Campos- SP, Edição ARA-INPE.
PAPA FRANCISCO(2015). Encíclica Laudato Si- sobre os cuidados com a casa comum. Cidade do Vaticano : Vaticano
UNGER, Nancy Mangabeira (1991). O encantamento do humano: ecologia e espiritualidade. São Paulo: Edições Loyola.
Descargas
Publicado
Número
Sección
Licencia
Os traballos publicados nesta revista están baixo unha licenza Creative Commons Recoñecemento-CompartirIgual 4.0 Internacional.
Permitese e anímase aos autores a difundir os artigos aceptados para a súa publicación nos sitios web persoais ou institucionais, antes e despois da súa publicación, sempre que se indique claramente que o traballo pertence a esta revista e se proporcionen os datos bibliográficos completos xunto co acceso ao documento.
