Agromar [1936] e a(s) lingua(s): un discurso exemplificador do combate contra a diglosia
Barra lateral do artigo
Contido principal do artigo
Resumo
Neste traballo realízase unha lectura desde unha perspectiva sociolingüística de Agromar, peza escrita por Filgueira Valverde e publicada, baixo o pseudónimo de J. Acuña, en 1936 cun interesante prólogo asinado polo pontevedrés. Para alén do propio texto da obra que ten sido obxecto de diversos achegamentos por parte de diferentes estudiosos do xénero teatral, procuramos tirar a máxima información do seu contorno máis inmediato, aqueles elementos que conforman o peritexto verbal do noso volume: título, subtítulo, prefacio, epílogo e notas. A funcionalidade bilingüe da farsa, a loita entre a aldea e a vila, o modelo de lingua elixido..., correspóndense cun esquema perfectamente deseñado polo autor en que cada peza serve ao proxecto doutrinal de transmitir, fundamentalmente á mocidade, actitudes de compromiso co país e co seu idioma.
Palabras clave:
Descargas
Métricas
Detalles do artigo
Citas
A[cuña], J. (pseudónimo de Filgueira Falverde, J.) (1933a): “’Pepa Andrea’ Novela iñota de Pedro Guimarey esceificada por J. Pérez Parallé. Nós. Publicacións Galegas e imprenta. Santiago, 1933”, en Logos (X-1933) 34: 176.
A[cuña], J. (pseudónimo de Filgueira Falverde, J.) (1933b): “Na Festa de Christo Rei do Ano Xubilar”, en Logos (X-1933) 34: 165-166.
A[cuña], J. (pseudónimo de Filgueira Falverde, J.) (1933c): “’Algunhas normas para a unificación do idioma galego’.–Seminario de Estudos Galegos. Santiago”, en Logos (XI-1933) 35: 192.
A[cuña], J. (pseudónimo de Filgueira Falverde, J.) (1934a): “Novas da nosa Galicia”, en Logos 42: 87-88.
A[cuña], J. (pseudónimo de Filgueira Falverde, J.) (1934b): “Biliografía”, en Logos 43: 104.
Acuña, J. (pseudónimo de Filgueira Valverde, X.) (Escolante) (1936): Agromar. Farsa pra rapaces. Prólogo de Filgueira Valverde. Teatro Escolar Galego (Lugo: Editorial “Palacios”).
Álvarez Ruiz de Ojeda, V. (1992): “Os que se ocultan: a práctica do pseudónimo na literatura galega”, en Anuario de estudios literarios galegos: 69-92 (Vigo: Galaxia).
Beramendi, J. G. / Núñez Seixas, X. M. (1995): O Nacionalismo Galego (Vigo: A Nosa Terra).
Beramendi, J. G. (1999): “Unha imaxe ambivalente e cambiante: os galegos segundo os galeguistas (1840-1959)”, en Kreemer, D. (ed.): Actas do V Congreso Internacional de Estudios Galegos: 3-21 (Trier: Ediciós do Castro / Publicacións do Centro de Documentación de Galicia da Universidade de Trier).
Bernárdez, C. L. / Ínsua, E. X. / Millán Otero, X. M. / Rei Romeu, M. / Tato Fontaíña, L. (2001): Literatura Galega. Século XX (Vigo: A Nosa Terra).
Cabo Villaverde, M. (1999): “O ruralismo na construcción do discurso político na Galicia da primeira metade do século XX”, en Dieter Kremer (ed.): Actas do V Congreso Internacional de Estudios Galegos. Volume I: 289-299.
Carballo Calero, R. (1981a)[1963]: Historia da literatura galega contemporánea (Vigo: Galaxia).
Carvalho Calero, R (1981b): “A constituiçóm do galego como língua escrita” en Problemas de Língua Galega: 37-51 (Lisboa: Sá da Costa Editora).
Carballo Calero, R. (1988) [1972]: “A liña do galego literario”, Grial, 36: 129-137.
Diéguez Cequiel, U. (2002): “Álvaro das Casas e a súa actividade política na Galiza republicana (1931-1936)”, en A Trabe de Ouro 49: 93-105.
Fernández Salgado, B. / Monteagudo Romero, H. (1995): “Do galego literario ó galego común. O proceso de estandardización na época contemporánea”, en Monteagudo, H. (ed.): Estudios de sociolingüística galega. Sobre a norma do galego culto: 99-176 (Vigo: Galaxia).
Fernández Salgado, B. (2000): Os rudimentos da lingüística galega. Un estudio de textos lingüísticos galegos de principios do século XX (1913-1936). Anexo 47 de Verba (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela).
Filgueira Valverde, J. (1924a): “Galicia recibe al nuevo arzobispo”, en El Ideal Gallego, 6-IV-1924.
Filgueira Valverde, J. (1924b): “De una ingenua liturgia. La Nao del Corpus en Pontevedra”, en Galicia (Diario de Vigo) 582, 10-VIII-1924.
Filgueira Valverde, J. (1925a): “La tuna”, en El Ideal Gallego, 8-II-1925.
Filgueira Valverde, J. (1925b): “La estatua de San Francisco”, en El Ideal Gallego, 28-VII-1925.
Filgueira Valverde, J. (1925c): “San Francisco en Santiago”, en El Ideal Gallego, 16-IX-1925.
Filgueira Valverde, J. (1925d): “A Asís y Roma, ciudades ‘meta de peregrinos’”, en El Ideal Gallego, 3-X-1925.
Filgueira Valverde, X. (1925e): Os nenos (Pontevedra).
Filgueira Valverde, X. / Tobio Fernandes, L. / Magariños Negreira, M. / Cordal Carus (1926): Vocabulario Popular Galego-Castelán (Vigo: Edición de El Pueblo Gallego).
Filgueira Valverde, X. (1929): “Unha lección de Lousada Diéguez”, en Nós 71: 204-205.
Filgueira Valverde, X. (1933a): “Henri Bremond (1865-1933)”, en Logos 34: 167-168.
Filgueira Valverde, X. (1933b): “Leccións de Literatura Galega”.
F[ilgueira] V[alverde, [X.] (1935): “Vieiros. Da táctica i-o apostolado”, en Logos 47: 105-107.
Filgueira Valverde, X. (1936a): “Verbas limiares”, en Acuña, J. (pseudónimo de Filgueira Valverde, X.) (Escolante) (1936): Agromar. Farsa pra rapaces. Prólogo de Filgueira Valverde: 7-13. Teatro Escolar Galego (Lugo: Editorial “Palacios”).
F[ilgueira] V[alverde], X. (1936b): “Vieiros. A Eirexa i-as linguas vernáculas”, en Logos 49: 51-54.
Filgueira Valverde, X. (1969): “Aucto de como Santa María foi levada aos ceos pra a festa da Nosa Señora de Agosto”, en Grial 25: 325-340.
Filgueira Valverde, X. (1979): “Os seudónimos de Otero Pedrayo”, en Filgueira Valverde, X.: Adral: 393-396 (Sada-A Coruña: O Castro).
Filgueira Valverde, X. (1984): Unha ollada ó teatro de Cotarelo”, en Presencia de Armando Cotarelo en Galicia: 59-81 (Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Cultura da Xunta de Galicia).
Freire Lestón, X. V. (1993): Lembranzas dun mundo esquecido. Muller, política e sociedade na Galicia contemporánea. 1900-1939 (Santiago de Compostela: Laiovento).
García Barros, M. (1930): “Falemos na nosa fala”, en Día de Galicia de 1930: 1-8 (A Estrada: La Artística).
Guimarey, P. [pseudónimo de Pérez Parallé, J. Mª] (1933): Pepa Andrea. Novela iñota de... esceificada por J. Pérez Parallé (Santiago: Nós).
Irmandades da Fala (1933): Vocabulario castellano-gallego (La Coruña: Moret).
Isla Couto, X. (1932): “[Diario]”, en “Ultreya. 1ª Xeira (Misión Biolóxica de Galiza)”, Nós 107: 214-215.
Monteagudo, H. (1991): “A modernización do léxico galego en Sempre en Galiza e a norma léxica do galego culto actual”, en Brea, M. / Fernández Rei, F. (coords.): Homenaxe ó Profesor Constantino García. Volume I: 293-320 (Santiago de Compostela: Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela).
Moreno Villar, X. M. (1997): “O campo e a cidade na literatura e pensamento galegos”, en Fernández Salgado, B. (ed.): Actas do IV Congreso Internacional de Estudios Galegos: 323-332 (Oxford: Centro de Estudios Galegos).
Nogueira, Mª X. (1997): “A utilización didáctica do corpus paratextual no estudio da literatura galega”, en Marco, A. (ed.): Língua, literatura e arte. Aspectos didácticos.
Actas do Seminário Interdisciplinar celebrado en Santiago do 24 ao 27 de abril de 1996: 261-273 (Santiago de Compostela: Departamento de Didáctica da Língua e a Literatura da Universidade de Santiago).
Quintana, X. R. / Valcárcel, M. (1988): Ramón Otero Pedrayo. Vida, obra e pensamento (Vigo: Ir Indo).
Rabunhal, H. (1994): Textos e contextos do teatro galego. 1671-1936 (Santiago de Compostela: Laoivento).
Riobó, P. P. (2000): O teatro galego contemporáneo (1936-1996) (A Coruña: Biblioteca-Arquivo Teatral Francisco Pillado Mayor / Departamento de Filoloxías francesa e galego-portuguesa da Universidade da Coruña).
Rios Bergantinhos, N. (2001): A mulher no nacionalismo galego (1900-1936). Ideologia e realidade (Santiago de Compostela: Laiovento).
Rodríguez Díaz, R. (1935): De volta pr’a terra. Comedia en dous cadros. 2ª parte de Cartas abertas. (Buenos Aires: s.i.).
Sánchez Rei, X. M. (1999): Se o vós por ben teverdes. A interpolación pronominal en galego (Santiago de Compostela: Laiovento).
Santamarina, A. (1995): “Norma e estándar” en Monteagudo, H. (ed.) Estudios de sociolingüística galega. Sobre a norma do galego culto: 53-98 (Vigo: Galaxia).
Seminario de Estudos Galegos (1933): Algunhas normas pra a unificación do idioma galego (Santiago: Nós).
Tato Fontaiña, L. (1999): Historia do teatro galego. Das orixes a 1936 (Vigo: A Nosa Terra).
Varela, I. (1989): La Universidad de Santiago (1900-36). Reforma universitaria y conflicto estudiantil (Sada / A Coruña: Ediciós do Castro).
Villar Ponte, A.(1922): Almas Mortas. Novela Dialogada Cómico Tráxica, En Tres Estancias (Ferrol: Céltiga, Nº 3).
Villar Ponte, A.(1924): “Palabras íntimas” en García Acuña, J.: El idearium regionalista (La Coruña: Ediciones de “El Noroeste”).