Cambre, Pambre e outros topónimos en -bre
Contido principal do artigo
Resumo
No conxunto de topónimos hispano-célticos compostos con -briga (-bria, -bra, -bre...) hai algúns anómalos polo fonema nasal -m- que parece cerrar o primeiro termo (por exemplo, Conim-briga, Cam-bre...). Proponse aquí unha reinterpetación etimolóxica que corrixe esa anomalía: en Coni-mbriga, Ca-mbre... non temos -briga ‘altura > castro, vila’, senón -mbriga ‘marca, linde, territorio’.
Palabras clave:
Descargas
Métricas
Detalles do artigo
Citas
Abascal, J. M. (1994): Los nombres personales en las inscripciones latinas de Hispania (Murcia: Universidad Complutense de Madrid, Universidad de Murcia, Universidad de Alicante).
Albertos, M. L. (1990): “Los topónimos en -briga en Hispania”, Veleia, 7: 131-146.
Arbois de Jubainville, H. d’ (1893 - 1894): “Les Celtes en Espagne”, Revue Celtique, 14: 357-395; 15: 1-61 e 160-173.
Best, J. (1989): “Comparative Indo-European Linguistics and Archaeology”, JIES, 17: 335-340.
Blondin, R. (1977): “Le toponyme Conimbriga”, Conimbriga, 16: 145-159.
Búa, C. / Lois, S. (1995): “Los topónimos gallegos en -bre de origen prerromano”, BN NF, 29-30.1: 13-41.
Búa, C. (2000): Estudio lingüístico de la teonimia lusitano-gallega. Tesis doctoral (inédita) (Universidad de Salamanca).
Caro Baroja, J. (1946): Los Pueblos de España: ensayo de Etnología, I (Barcelona: Barna).
Caro Baroja, J. (1947): “La geografía lingüística de la España antigua a la luz de la lectura de las inscripciones monetales”, BRAE, 26 (= Sobre la lengua vasca y el vasco-iberismo: 121-169; San Sebastián: Editorial Txertoa, 1979).
Caro Baroja, J. (1954): “La escritura en la España prerromana”, en Menéndez Pidal, Historia de España, I. España prerromana, 3. Etnología de los pueblos de Hispania: 677-812 (Madrid: Espasa-Calpe).
CIL, Corpus Inscriptionum Latinarum.
Encarnação, J. de (1975): Divindades indígenas sob o domínio romano em Portugal.
Subsídios para o seu estudo (Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda).
Fernandes, A. de A. (1999): Toponímia portuguesa. Exame a um dicionário (Arouca, Associação para a defesa da cultura arouquense).
Ferreiro, M. (1990): Gramática histórica galega (Santiago: Edicións Laiovento).
Garcia, J.M. (1991): Religiões antigas de Portugal. Aditamentos e observações às ‘Religiões da Lusitânia’ de J. Leite de Vasconcelos. Fontes Epigráficas (Lisboa, Imprensa Nacional - Casa da Moeda).
García Alonso, J. L. (1995): “La contribución de la toponimia prerromana de la Península Ibérica al conocimiento de las lenguas paleohispánicas. Los nombres de los cántabros”, en Agud, A. / Fernández Delgado, J.A. / Ramos, A., Las lenguas de corpus y sus problemas lingüísticos: 55-67 (Salamanca: Ediciones Clásicas - Universidad de Salamanca).
Guerra, A. (1999): Povos e lugares pré-romanos do Ocidente peninsular. Disertação de Doutoramento (inédita) (Universidade de Lisboa).
Holder, A. (1896-1907): Alt-celtischer Sprachsatz (Leipzig: Teubner Verlag).
IEW, Pokorny, J. (1994) [1959]: Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, 2 vols. (Tübingen und Basel, Francke Verlag).
Krahe, H. (1954): Sprache und Vorzeit (Heidelberg: Quelle & Meyer).
Krahe, H. (1955): Die Sprache der Illyrier, I (Wiesbaden: Otto Harrasowitz), Krahe, H. (1962): “Die Struktur der alteuropäischen Hydronymie”, AAWL, 5: 286-348.
Krahe, H. (1964): Unsere Ältesten Flussnamen. (Wiesbaden: Otto Harrassowitz).
LEIA, Vendryes, J., Lexique étymologique de l’irlandais ancien. Lettre A, 1959. Lettre B, par les soins de E. Bachellery et P.-Y. Lambert, 1980. Lettre C, par les soins de E. Bachellery et P.-Y. Lambert, 1987. Lettres MNOP.
Lettres R-S, 1974. Lettres T-U, par les soins de E. Bachellery et P.-Y. Lambert, 1978. (Dublin: Institute for Advanced Studies - Paris: Centre National de la Recherche Scientifique).
LIV, Rix H (1998): Lexikon der indogermanischen Verben. Die Wurzeln und ihre Primärstammbildungen. Unter Leitung von Helmut Rix und der Mitarbeit vieler anderer bearbeite von Martin Kümmel, Thomas Zehnder, Reiner Lippp, Brigitte Schirmer. (Wiesbaden: Ludwig Reichert Verlag).
Menéndez Pidal, R. (1952): Toponimia prerrománica hispana (Madrid: Gredos).
Monteagudo (1986):, “Toponimia Costera Coruñesa. De Estaca de Bares a Malpica”, Actas do Colóquio “Santos Graça” de Etnografía Marítima 4. Póvoa de Varzim 1986: 29-71.
Moralejo, A. (1953): “Sobre los nombres toponímicos gallegos en -obre y sus afines”, en Estudios dedicados a Menéndez Pidal III: 135-157 (Madrid: CSIC) (= Moralejo 1977b: 49-83).
Moralejo, A. (1977a): “Topónimos variables con nasal o sin ella: en -edo/a o -endo/a”, Verba, 4: 301-309 (= Moralejo 1977b: 341-354).
Moralejo, A. (1977b): Toponimia gallega y leonesa (Santiago: Pico Sacro).
Moralejo, J. (2000): “De griegos en Galicia”, en Alganza, M. / Camacho, J.M.: Epieikeia, Homenaje al profesor Jesús Lens Tuero: 327-358 (Granada: Athos-Pérgamos).
Moralejo, J. (2001): “Gallaecia y sus etimologías”, en Domínguez, M. / Moralejo, J. / Puentes, J.M. / Vázquez, E.: Sub luce florentis calami. Homenaje a Manuel C. Díaz y Díaz: 92-115 (Santiago: Universidade de Santiago).
Piel, J. M. (1951): “Miscelánea de toponímia peninsular”, RPF, 4: 197-227.
Piel, J. M. (1962): Sobre a terminação -endo (-indo), -enda na fito-toponímia galego-portuguesa”: Actas do IX Congresso Internacional de Linguística Românica.
Universidade de Lisboa 1959: 153-163 (Lisboa: Centro de Estudos Filológicos).
Piel, J. M. (1977): “Sobre os topónimos Conimbriga, Condeixa e Alcabideque”, Conimbriga, 16: 161-165.
Piel, J. M. / Kremer, D. (1976): Hispano-gotisches Namenbuch (Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag).
Prósper, B. (2002): Lenguas y religiones prerromanas del Occidente de la Península Ibérica (Salamanca: Universidad de Salamanca).
Roldán, J. M. (1975): Itineraria Hispana, Fuentes antiguas para el estudio de las vías romanas de la Península Ibérica (Valladolid: Departamento de Historia Antigua).
Schmidt, K. H. (1957): “Die Komposition in gallischen Personennamen”, ZCP: 26, 33-301.
Schmoll, U. (1959): Die Sprachen der vorkeltischen Indogermanischen Hispaniens und das Keltiberische (Wiesbaden: Otto Harrassowitz).
Silveira, J. (1914): “Toponymia portuguesa (esboços)”, Revista Lusitana, 17: 114-134.
TIR, Tabula Imperi Romani, (Madrid, 1995 - 2002: IGN, CSIC, Ministerio de Cultura).
Tovar, A. IL, Iberische Landeskunde 1-3 (1974, 1976 e 1989), (Baden-Baden, Valentin Koerner).
Tovar, A. (1957): “Ilirios en España”, BN, 8.3: 278-280.
Untermann, J. (1961): Sprachräume und Sprachbewegungen im vorromischen Hispanien (Wiesbaden: Otto Harrassowitz); versión española en APL X, 1963), versión portuguesa en Revista de Guimarâes LXXII, 1962. A versión portuguesa é máis completa.
Untermann, J. (1987): “Lusitanisch, Keltiberisch, Keltisch”, en Gorrochategui, J. / Melena, J. L. / Santos, J.: Studia Palaeohispanica. Actas del IV Coloquio de Lenguas y Culturas Paleohispánicas (= Veleia 2-3): 57-76.
Untermann, J. (1999): “Joan Coromines y la onomástica de la Hispania antigua”, en J. Solà: L’obra de Joan Coromines. Cicle d’estudi i homenatge: 183-192 (Sabadell: Fundació Caixa de Sabadell).
Untermann, J. (2001): “La toponimia antigua como fuente de las lenguas hispano-celtas”, Palaeohispanica, 1: 187-212.
Villar, F. (1995a): Estudios de celtibérico y de toponimia prerromana (Salamanca, Universidad de Salamanca).
Villar, F. (1995b): Los indoeuropeos y los orígenes de Europa (Madrid: Editorial Gredos).
Villar, F. (2000): Indoeuropeos y no indoeuropeos en la Hispania prerromana (Salamanca: Universidade de Salamanca).