Poesía, espolio e degradación medioambiental. Lecturas desde a ecocrítica e o ecofeminismo.
Barra lateral do artigo
Contido principal do artigo
Resumo
A poesía de temática ecolóxica, nomeadamente aquela que denuncia agresións medioambientais, está a vivir no caso da literatura galega un momento de emerxencia que fai necesaria a súa análise. O presente artigo ten como obxectivo o estudo de manifestacións poéticas que, desde un punto de vista temático, poden encadrarse nos seguintes ciclos: a construción de encoros, a catástrofe do Prestige, as explotacións mineiras e o deterioro do monte. O traballo desenvólvese mediante a análise dun corpus de composicións representativas cuxa datación vai de finais dos anos sesenta do pasado século ao momento actual. O estudo do material, levado a cabo desde o marco teórico da ecocrítica, o ecofeminismo e o posthumanismo, revela unha serie de constantes na escritura ecolóxica, así como particularidades dos discursos de autoría feminina. Alén diso, permite apreciar unha mudanza que vai do cultivo puntual da poesía ecolóxica á súa incorporación ao repertorio.
Palabras clave:
Descargas
Detalles do artigo
Citas
Bibliografia primaria
Aleixandre, M. (2007). Mudanzas. Santiago: Pen Clube de Galicia.
Cabana, D. X. ([1970] 2003). Vinte cadernos (Poemas 1969-2002). EN VV. AA., Val de Lemos (colección de poesía galega) (pp. 94-107). A Coruña: Espiral Maior.
Castro, R. de ([1863] 2013). Cantares gallegos. Estudo, edición, notas e comentarios de Anxo Angueira. Vigo: Xerais.
Corporación Semiótica Galega (2009). Contradicións. s. l.: Corporación Semiótica Galega.
Díaz, S. (2021). Asulagadas. Santiago de Compostela: Positivas.
Diéguez, L. ([1968] 1993). Cancións pra un agromar branco i azul. EN VV. AA., Val de Lemos (colección de poesía galega) (pp. 11-25). A Coruña : Espiral Maior.
Fernández Naval, F. X. e M. Villar (eds.) (2013). Versos no Olimpo. O monte Pindo na poesía galega. Noia: Toxosoutos.
García, X. L. (2013). Remitencias. [Guitiriz]: Asociación Cultural Xermolos de Guitiriz.
Lado, M. (2008). Nove. A Estrada; Fervenza.
Otero, A. (2003). O son da xordeira. A Coruña: Espiral Maior.
Pérez Rei, M. (2006). Fanerógama. Sada-A Coruña: Ediciós do Castro.
Reimóndez, M. (2018). Galicia en bus. Vigo: Xerais.
Romero, M. (2012). A ansia do lóstrego. Santiago: Follas Novas.
Solla, C. ([2004] 2010). Cerdedo in the Voyager I. Cangas do Morrazo: Morgante.
Solla, C. (2013). reGaliza e outras chuches. Cangas: Barbantesa.
Tembrás, D. (2016). Auga a través. A Coruña: Apiario.
VV. AA. (2003a). Alma de beiramar. A Asociación de Escritores en Lingua Galega contra a marea negra. Vigo: Asociación de Escritores en Lingua Galega / A Nosa Terra.
VV. AA. (2003b). Nunca Máis. Si tots nosaltres som la mirada i el vent. Barcelona: Nunca Máis Catalunya.
VV. AA. (2003c). Negra Sombra. Intervención poética contra a marea negra. Santiago de Compostela: Federación de Libreiros de Galicia, Espiral Maior e Xerais.
VV. AA. (2003d). Sempremar. Cultura contra a burla negra. Santiago de Compostela: Asociación Cultural Benito Soto.
VV. AA. (2013). Versus cianuro. Poemas contra a mina de ouro en Corcoesto. Malpica: Caldeirón.
Bibliografía secundaria
Alonso Montero, X. (2016). Prólogo. EN Arturo Reguera, Castrelo de Miño: loita, represión, espolio, desastre ecolóxico, desastre humano. Santiago de Compostela: Meubook, 7-23
Araguas, V. (1991). Voces Ceibes. Vigo: Xerais.
Blanco, P. (2021). Poesía contra os muíños de vento nos emblemáticos Penedos de Pasarela e Traba. La Voz de Galicia, 21/5/2021, https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/vimianzo/2021/05/23/span-langglpoesia-contra-os-muinos-vento-emblematicos-penedosspan/0003_202105C23C8991.htm
Braidotti, R. (2016). Catro teses verbo do feminismo posthumano. Grial 211, 141-155.
Estévez Saa, M. & M. J. Lorenzo-Modia (2019). The Ethics and Aesthetics of Eco-caring. Contemporary Debates on Ecofeminism(s). EN M. Estévez-Saa & M. J. Lorenzo-Modia (eds.), The Ethics and Aesthetics of Eco-caring. Contemporary Debates on Ecofeminism(s) (pp. 1-24). London & NewYork: Routledge.
Fernández Conde, Sheila (2018). Agora entramos nós: Voces Ceibes e a canción protesta galega. Santiago: Universidade de Santiago de Compostela.
Flys Junquera, C. (2015). Ecocrítica e ecofeminismo: diálogo entre la filosofía y la crítica literaria. EN Alicia H. Puleo (ed.), Ecología y género en diálogo interdisciplinar (pp. 307-320). Madrid: Plaza y Valdés.
Fraga, X. (2008). Miro Casabella e a Nova Canción Galega. Vigo: Galaxia.
Gaard, G. (ed.). (1993). Ecofeminism: Women, Animals, Nature. Philadelphia: Temple.
Glotfelty, C. (1996). Literary Studies in an Age of environmental crisis. EN C. Glotfelty & H. Fromm, The Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology (pp. xv-xxxvii. Athens: University of Georgia Press.
González Fernández, H. (2005). Elas e o paraugas totalizador. Escritoras, xénero e nación. Vigo: Xerais.
Legler, G. T. (1997). Ecofeminist Literary Criticism. EN K. Warren (ed.), Ecofeminsm: Women, Culture, Nature (pp. 227-238). Bloomington: Indiana University Press.
Linheira, J. (2018). La cultura como reserva india. Treinta y seis años de políticas culturales en Galicia. Madrid: Libros.com.
López Sández, M. (2008). Paisaxe e nación. A creación discursiva do territorio. Vigo: Galaxia.
Nogueira Pereira, M. X. (1997). Poesía galega dos oitenta. Boletín Galego de Literatura, 18, 57-84.
Nogueira Pereira, M. X. (2008). Palabras de tierra para detener la marea. El paisaje en las poetas gallegas actuales. EN M. Palacios González e H. González Fernández (eds.), Palabras extremas: Escritoras gallegas e irlandesas de hoy (pp. 3-13). A Coruña: Netbiblo.
Nogueira Pereira, M. X. (2016). Escribir despois de Auschwitz. Apuntamentos sobre conflitos e discursos sociais na poesía galega actual (2000-2014)”. EN B. Fernández Herrero, E. Freire Paz e X. Rodríguez Campos (eds.), A crise de Occidente (pp. 121-138). Lugo: Axac.
Nogueira Pereira, M. X. (2022). “Negar o azul. A poesía do Prestige na literatura galega”. Madrygal. Revista de estudios gallegos, 25, en prensa.
Palacios González, M. (2005). How green was my walley: The Critique of the Picturesque by Irish and Galician Women Poets. Feminismo/s 5, 157-175.
Palacios, M., e M. X. Nogueira (2014), Endangered Landscapes: The Poet’s Interventions in Ireland and Galicia. EN C. Domínguez & M. O’Duibhir (eds.), Contemporary Developments in Emergent Literatures and the New Europe (pp. 185-525). Santiago: USC Editora.
Palacios González, Manuela (2017). “Travesías das baleas pola poesía contemporánea de Galicia e Irlanda: Xénero, empoderamento e extinción”. Madrygal, 20. DOI: <https://doi.org/10.5209/MADR.57634 >, pp. 127-145.
Payne, K., K. Shaughnessy e M. Veiga (eds.) (2021), A Different Eden. Ecopoetry from Ireland and Galicia / Un Edén diferente. Ecopoesía de Irlanda e de Galicia. Dublin: Dedalus Press.
Puleo, A. H. (2011). Ecofeminismo para otro mundo posible. Madrid: Cátedra.
Puleo, A. H. (2019). Claves ecofeministas. Para rebeldes que aman a la tierra y a los animales. Madrid: Plaza y Valdés.
Reguera, A. H. (2010). Castrelo de Miño: loita, represión, espolio, desastre humano, desastre ecolóxico. EN Ricardo Gurriarán (coord.), 1968 en Compostela: 16 testemuños (PP. 309-337). Santiago de Compostela: USC.
Shiva, V. (1995). Abrazar la vida. Mujer, ecología y supervivencia. Madrid: Horas y Horas.
Tapia González, A. (2018). Mujeres indígenas en defensa de la Tierra. Madrid: Cátedra.
Vilalba, I. (2012). Ecofeminismo: unha nova ollada á realidade rural desde o imaxinario literario galego. En G. Sanmartín Rei (coord.), Lingua e Ecoloxía. VIII Xornadas sobre lingua e usos (pp. 113-128). A Coruña: Servizo de Normalización Lingüística da UDC.