El lenguaje de las emociones en las narrativas humanitarias durante la segunda guerra carlista (1872-1876)

Resumo

A última guerra carlista (1872-1876) constituíu o bautismo de fogo da Cruz Roja Española (CRE) —fundada en 1864, mesmo ano da adhesión de España á Convención de Xinebra— así como o máis temperán gran conflito civil ao que movemento internacional da Cruz Vermella houbo de enfrontarse. Malia a imposibilidade legal entón de que o Comité de Xinebra puidese intervir en guerras civís, ambos bandos acordaron respectar os principios da Convención, e a CRE —como outras organizacións humanitarias, e de modo destacado La Caridad, que crearon os insurxentes— volcouse en actividades de socorro aos combatentes feridos e enfermos.
Neste artigo explóranse as narrativas humanitarias de dous destacados líderes da CRE durante a guerra carlista: o oficial médico e inspector xeral da CRE Nicasio Landa e a xurista, reformadora social e secretaria do seu comité central de Señoras, Concepción Arenal. Analízanse estas narrativas en diversas fontes primarias (cartas, informes, relatos literarios, artigos), destacándose as similitudes e diferencias mutuas con respecto a catros aspectos: (i) os seus públicos, propósitos e estratexias; (ii) as súas apreciacións acerca de quenes merecían a axuda humanitaria; (iii) as súas preocupacións polo benestar físico e emocional dos combatentes enfermos e feridos atendidos en distintos escenarios e transportados mediante diferentes procedementos; e (iv) a identidade dos actores humanitarios. Todo iso co obxecto de examinar o papel xogado por estas narrativas humanitarias no modelado da compaixón da cidadanía cara as vítimas nas guerras civís e o conseguinte afianzamento da CRE.